|
|
Historische Rampen in Nederland | 
Historical Disasters in The Netherlands | |
| Lijst van grote rampen in de historie van Nederland.
Onder ramp wordt hier verstaan:
De lijst is zeker niet volledig, maar omvat de gebeurtenissen die van genealogisch belang lijken (bijv. veel slachtoffers). | List of major disasters in the history of The Netherlands.
Disaster in this context means:
The list is not complete for sure, but contains the events which seem relevant for genealogy (e.g. many casualties). | |
| Historische bevolkingsgroei | Historical growth of population |
Historische Rampen | Historical Disasters | |
| Zuiderzee (nu IJsselmeer) Het oorspronkelijk Flevomeer –zoet water– was al verzilt en groter geworden, maar bij deze overstroming werd de monding zo breed dat het een zeearm werd. Tijdens deze overstroming kwam het water tot aan de stadsmuren van Utrecht. | 1173 | Zuiderzee ('South Sea') now IJsselmeer ('Lake IJssel') The original Lake Flevo –fresh water– had already become salt and larger, but with this flood the mouth was made so wide that it became an arm of the sea. During this flood the water came up till the town walls of Utrecht. |
| Sint Lucia's vloed Stormvloed in de lage landen; ongeveer 60.000 slachtoffers. | 1287 | Sint Lucia's flood Storm surge in the low lands; about 60,000 victims. |
| Hongersnood Grootschalige honger in Noord-West Europa. Kostte ongeveer 7,5 millioen mensen in Europa het leven. | 1315 - 1317 | Famine Widespread famine in North West Europe. Took about 7.5 million lives in Europa. |
| Zwarte Dood Een uitbraak van (vermoedelijk) de builenpest door heel Europa, waarbij naar schatting 30-60% (!) van de bevolking aan bezweek. | 1347 - 1351 | Black Death Heavy outbreak of (probably) the bubonic plague swept across Europe, killing an estimated 30-60% (!) of the population. |
| St. Elizabethsvloed Bijzonder zware noordwesterstorm gevolgd door een zeer hoge stormvloed en hoge rivierwaterstand. De dijkdoorbraken en overstromingen richtten in Zeeland en Holland grote verwoestingen aan waarbij zeker 2000 mensen de dood vonden. De dijken van de Grote Waard (ten noordoosten van Dordrecht) bezweken ook. Volgens een legende spoelde een kind in een wieg aan op een dijk, die daarom Kinderdijk werd genoemd. Een hardnekkig misverstand wil dat de Biesbosch door deze stormvloed is ontstaan; in werkelijkheid gebeurde dit niet alleen in die ene nacht in 1421, maar vooral na nieuwe doorbraken in 1424. | 1421 19 nov. | St. Elizabethsvloed (St. Elizabeth's flood) Very heavy north-western storm followed by a very high surge and high river levels. The bursting of dikes and floods caused major damage in Zeeland and Holland, which killed at least 2000 people. The dikes of 'the Grote Waard' (polder North-East of Dordrecht) also collapsed. According to a legend a child in a crib washed ashore on a dike which was therefore called Kinderdijk ("Child's Dike"). A persistent misunderstanding says that the 'Biesbosch' (particular swampy area) came into being by this surge; however, in reality it did not only happen that night in 1421, but in particular after new dike bursts in 1424. |
| Hongersnood Regelmatige hongersnood in Noord-West Europa door 'De Kleine IJstijd'. | 1430 - 1850 | Famine Regular famine in North West Europe due to the 'Little Ice Age'. |
| Storm in west Holland Zware schade o.a. in Scheveningen | 1470 | Storm in the West of Holland Heavy damage, among others in Scheveningen |
| Sint-Felixvloed De Sint-Felixvloed trof grote delen van Zeeland en Vlaanderen, met onder andere als gevolg 'het Verdronken Land van Reimerswaal'. Méér dan 100.000 slachtoffers. | 1530 5 nov. | St. Felix's Flood The St. Felix's Flood swept across large parts of Flanders and Zeeland, causing the 'Drowned land of Reimerswaal'. More than 100,000 deaths. |
| Allerzielenvloed Deze vloed trof in ieder geval Zeeland en met name St. Philipsland, Noord- en Zuid Beveland. | 1532 2 nov. | Allerzielenvloed (All Souls' Day flood) This flood hit at least the province Zeeland and in particular St. Philipsland, Noord- and Zuid Beveland. |
| Brand Delft | 1536 | Fire in Delft |
| Pest Diverse uitbraken, meest in steden (onhygiënische toestanden) als Gorkum, Workum, Utrecht (meermalen), Delft, Amsterdam, Leiden, Arnhem, Katwijk, 's-Hertogenbosch, Dordrecht, Haarlem, Kampen, Nijmegen, Gouda. | 1555 (‑1712) | Pest Various outbreaks, most in towns (unhygienic conditions) like Gorkum, Workum, Utrecht (several times), Delft, Amsterdam, Leiden, Arnhem, Katwijk, 's-Hertogenbosch, Dordrecht, Haarlem, Kampen, Nijmegen, Gouda. |
| Pest in Holland (o.a.) Delft, Leiden, Breda. | 1557 | Pest in (provinces North- & South-) Holland, among others in Delft, Leiden, Breda. |
| Strenge winter, o.a. Schelde bij Antwerpen dichtgevroren. | 1565 | Severe winter, among others the river Schelde near Antwerp frozen over. |
| Hongersnood in geheel Nederland. | 1566 | Famine in the whole of The Netherlands. |
| Pest in Antwerpen. | 1571 | Pest in Antwerp (Flanders). |
| Tachtigjarige oorlog Godsdienst- en vrijheidsoorlog. Naar aanleiding van de Beeldenstorm (1566) en het daaropvolgende hardvochtig optreden van Alva in de Lage Landen ontstond er een opstand onder leiding van Willem van Oranje (1 apr 1572 Den Briel). Spanje sloeg hard terug met het veroveren en uitmoorden van de steden Zutphen, Naarden en Haarlem (1573); Alkmaar werd belegerd en Leiden werd ontzet (3 okt 1574). Na de vernietiging van de Armada (1588) werd de Republiek (in feite een statenbond) uitgeroepen. Met uitzondering van het 'Twaalfjarig Bestand' (1609-1621) werd er geregeld gevochten om steden (bijv. 1629 Den Bosch) tot de Vrede van Munster'. | 1568 - 1648 | Eighty year war Religious and liberation war. Due to the image breaking (1566) and the heartless counteractions taken by Alva (Spanish duke, governor of the Low Countries), there came an uprising under the guidance of Willem van Oranje (1 apr 1572 Den Briel). Spain responded very hard with the seizure and massacring of the towns Zutphen, Naarden en Haarlem (1573); Alkmaar was besieged and Leiden was relieved (3 oct 1574). After the annihilation of the Armada (1588), the Republic (actually a union of provinces) was proclaimed (i.e. independence of Spain). With the exception of the 'Twelve year truce' (1609-1621) there was regular fighting for towns (e.g. 1629 Den Bosch) until the 'Treaty of Munster'. |
| Allerheiligenvloed Talloze dijken aan de Hollandse kusten begaven het, waardoor zich enorme overstromingen voordeden en een reusachtige ravage werd aangericht (o.a. in Scheveningen). Het totale aantal doden, het buitenland meegerekend, moet boven de 20.000 hebben gelegen, maar precieze gegevens zijn niet bekend. | 1570 1 nov. | Allerheiligenvloed (All Saints flood) Innumerable dikes on Holland's coast collapsed, which caused large floods and considerable havoc (among others in Scheveningen). The total death toll, including other countries, must have been over 20,000 people, but exact data remain unknown. |
| Pest in Gent. | 1581 | Pest in Ghent (Flanders). |
| Pest in Antwerpen. | 1597 | Pest in Antwerp (Flanders). |
| Oprichting VOC (Verenigde Oostindische Compagnie) | 1602 | Launch of the VOC (United East-Indies Company) |
| Pest in Leiden. | 1603 | Pest in Leiden. |
| Pest in Brugge. | 1604 | Pest in Bruges (Flanders). |
| Strenge winter, Zuiderzee dichtgevroren, Vlieland over ijs bereikbaar. | 1607/ 1608 | Severe winter, Southsea (now IJsselmeer) frozen over, Vlieland reacheable over ice. |
| Epidemie in Amsterdam Een (tyfus?/pest?) epidemie treft (o.a.) Amsterdam, 10% van de bevolking bezwijkt. | 1623 - 1625 | Plague in Amsterdam A (typhoid?/pest?) plague hits (among others) Amsterdam, killing 10% of the population. |
| Pest in Antwerpen. | 1624, 1626 | Pest in Antwerp (Flanders). |
| Pest in Arnhem & Katwijk. | 1625 | Pest in Arnhem & Katwijk. |
| Pest in 's-Hertogenbosch. | 1629 | Pest in 's-Hertogenbosch. |
| Pest in Brugge. | 1632 | Pest in Bruges (Flanders). |
| Pest in Antwerpen. | 1633 | Pest in Antwerp. |
| Epidemie in Amsterdam | 1635 - 1636 | Plague in Amsterdam |
| Pest in Dordrecht, Kampen, Utrecht, Woerden, Nijmegen. | 1636 | Pest in Dordrecht, Kampen, Utrecht, Woerden, Nijmegen. |
| Pest in Nijmegen, Haarlem. | 1637 | Pest in Nijmegen, Haarlem. |
| Vrede van Munster De Vrede van Munster maakte niet alleen een einde aan de 80-jarige oorlog en vormde daarmee het begin van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, maar was ook de Vrede van West-Falen die een einde maakte aan de 30-jarige oorlog in het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie. De 30-jarige oorlog kostte daar éénderde van de bevolking het leven ! De bevolking van de Duitse rijkjes deed vanalles om het hoofd boven water te houden, onder meer door naar het westen te trekken en zich te verhuren als loonwerker (bekend van de Hannekemaaiers) of als verkoper (bijv. textiel). | 1648 | Treaty of Münster The peace Treaty of Münster made an end to the Dutch 80-year (liberation) war against Spain and started the Republic of the Seven United (provinces of the) Netherlands, but it was also the Peace of Westphalia which ended the 30-year war in the Holy Roman Empire of the German Nation. The 30-year war took the lives of a third of the population ! The population of the small German kingdoms did everything to stay alive, among others to go to The Netherlands to work or sell goods. |
| Eerste Engelse Zeeoorlog In principe vanwege handelsbelangen; Vrede van West Minister. | 1652 - 1654 | First English Naval War Basically due to commercial interests; Treaty of West Minister. |
| Delftse kruithuisramp: Delftse Donderslag Méér dan 100 doden. | 1654 12 oct. | Delft's gunpowder disaster: Delft's Thunderclap More than 100 killed. |
| Pest in Antwerpen, Gouda, Leiden, Utrecht. | 1655 | Pest in Antwerp, Gouda, Leiden, Utrecht. |
| Pest in Utrecht. | 1657 | Pest in Utrecht. |
| Pest epidemie in Amsterdam 30.000 doden op 200.000 inwoners. | 1663 | Pest plague in Amsterdam 30,000 deaths on 200,000 inhabitants. |
| Pest in Holland & West-Friesland: Amsterdam, Brielle, Delft. | 1664 | Pest in Holland & West-Friesland (corresponds to provinces N&S-Holland): Amsterdam, Brielle, Delft. |
| Pest in Sappermeer, Tiel | 1665 | Pest in Sappermeer, Tiel |
| Pest in Brugge. | 1666 | Pest in Bruges (Flanders). |
| Tweede Engelse Zeeoorlog Tocht naar Chatham, Vrede van Breda. | 1667 | Second English Naval War Expedition to Chatham, Treaty of Breda. |
| Rampjaar, Tweede Engelse Zeeoorlog Engeland overvalt een Nederlandse vloot en de legers van Frankrijk, Munster en Keulen vallen binnen. Het landleger van de Republiek is zo verwaarloosd dat het tegen het gezamenlijke geweld niet op kan. Het volk wordt inmiddels ook nog geplaagd door honger. | 1672 | 'Disaster year', Second English Naval War The English raided a Dutch fleet and the armies of France, Munster and Cologne invaded. The army of the Republic was poorly maintained so it could not cope with the combined effort. There was also a famine among the common people. |
| Tweede Allerheiligenvloed Noord Nederland (Noord-Holland, Friesland, Groningen). | 1675 4/5 nov. | Second Allerheiligenvloed (second All Saints flood) Northern part of The Netherlands (Noord-Holland, Friesland, Groningen). |
| Watersnood Holland, Zeeland, Brabant (& Vlaanderen). | 1682 26 jan. | Floods Holland, Zeeland, Brabant (& Flanders). |
| Extreme winter in heel Europa (de lagune van Venetië bedekt met ijs). Veel mensen en vee doodgevroren. | 1683/ 1684 | Extreme winter in the whole of Europe (the laguna of Venice covered with ice). Many people and cattle frozen to death. |
| Godsdienststrijd in Frankrijk veel Hugenoten vluchten naar De Nederlanden. | 1685 | Religious struggles in France many Huguenots flee to The Netherlands. |
| St. Maartensvloed Met de noordwesterstorm stroomt het water de provincie Groningen binnen. Noord Groningen en het Oldambt stroomden onder, maar ook andere delen van de provincie werden getroffen. Het dodencijfer was 1558 mensen. 631 huizen werden weggespoeld en 616 zwaar beschadigd. Er verdronken 1387 paarden en 7861 koeien. | 1686 12/13 nov. | St. Maartensvloed (St. Martin's flood) With the north-western storm the water enters the province Groningen. Northern Groningen and the Oldambt are flooded, but also other parts of the province. The death toll was 1558 people. 631 houses washed away and 616 were heavily damaged. 1387 horses and 7861 cows drowned. |
| Oorlog met Frankrijk Economische crisis in Frankrijk (o.a. door vlucht van Hugenoten); beëindigd met de Vrede van Rijswijk. | 1688 - 1697 | War with France Economical crisis in France (among others due to the fled Huguenots); ended with the Treaty of Rijswijk. |
| Storm in west Europa Stormwinden en overstromingen in Wales, Zuid-Engeland, Nederland (met name Friesland & Zeeland) en Noord-Duitsland. | 1703 dec. | Storm in western Europe Stormwinds and floods in Wales, south Engeland, Netherlands (in particular Friesland & Zeeland) and north Germany. |
| Watersnood Zuid Holland, Krimpenerwaard | 1709 23 feb. | Flood Zuid Holland, Krimpenerwaard |
| Pest in Utrecht. | 1712 | Pest in Utrecht. |
| Runderpest in heel Nederland | 1713-1719 | Cattle-plague in te whole of the Netherlands |
| Watersnood Groningen | 1714 | Floods Groningen |
| 26/27 feb. & 6/7 mar. | ||
| Kerstvloed In de Kerstnacht van 1717 brak een hevige noordwesterstorm los die het kustgebied van Nederland, Duitsland en Scandinavië teisterde. In dit gebied kwamen 11.000 mensen om het leven. Het was de grootste vloed sinds bijna vier eeuwen en de laatste grote overstroming in Noord Nederland. Op het noordelijk platteland stond het water een paar meter en in de stad Groningen enkele voeten hoog. In de provincie Groningen worden dorpen die direct achter de zeedijk liggen bijna volledig weggevaagd. In totaal maakte de overstroming in Groningen 2.276 dodelijke slachtoffers. Daarnaast verdronken 11.457 koeien, 3.071 paarden, 1.272 varkens en 20.999 schapen. Er werden 1455 huizen vernield of ernstig beschadigd. Het water stroomde ook Amsterdam en Haarlem binnen, evenals in de gebieden rond Dokkum en Stavoren. In Friesland zouden ruim 150 mensen overlijden. Ook grote delen van Noord-Holland en gebieden bij Zwolle en Kampen kwamen onder water te staan, maar hier ontstond bijna uitsluitend materiële schade. In Vlieland stroomde de zee over de duinen waardoor het al eerder beschadigde dorp West-Vlieland bijna geheel verloren ging. | 1717 25 dec. | Christmas flood During the Christmas night of 1717 a heavy north-western storm hit the coastal areas of The Netherlands, Germany and Scandinavia. In this area, 11,000 people died. It was the largest flood since nearly four centuries and the last big flood in the north of Netherlands. In the northern countryside the water was several meters high and in the town of Groningen several feet. The villages immediately behind the sea dikes in the province Groningen were almost completely swapped away. In total the flood caused 2,276 fatal victims in Groningen. Also 11,457 cows, 3,071 horses, 1,272 pigs and 20,999 sheep drowned. 1455 houses were ruined or heavily damaged. The water also entered Amsterdam and Haarlem, and in the areas around Dokkum and Stavoren. In Friesland 150 people would perish. Also large parts of Noord-Holland and areas near Zwolle and Kampen were flooded, but here there was only material damage. In Vlieland the sea swept over the dunes which nearly caused the complete loss of the already damaged village West-Vlieland. |
| Economische crisis | 1720 | Economic crisis |
| Pest in 's-Gravenhage. | 1721 | Pest in The Hague. |
| Watersnood in Noord- & Zuid-Holland (met name West-Friesland & Alblasserwaard). Zware ijsgang en watervloeden (in vele landen en steden van Europa). | 1726 | Floods in Noord- & Zuid-Holland (in particular West-Friesland & Alblasserwaard). Heavy ice-drifts and floods (in many countries and cities of Europe). |
| Veeziekte in de Meijerij | 1732 | Cattle disease in the Meijerij (N-Brabant) |
| Ziekte in Kampen: 'loop' | 1736 | Disease in Kampen (Overijssel) |
| Watersnood Land van Heusden, Land van Altena, Alblasserwaard, Krimpenerwaard, Tielerwaard. | 1740 24 dec. | Floods Land van Heusden, Land van Altena, Alblasserwaard, Krimpenerwaard, Tielerwaard (all areas between the rivers Rhine & Maas). |
| Watersnood langs de Maas: Zuid-Holland, Betuwe, Alblasserwaard, Tielerwaard, Dordtse Waard, en Land van Heusden en Altena. | 1740 nov. - 1741 jan. | Floods along the river Maas: Zuid-Holland, Betuwe, Alblasserwaard, Tielerwaard, Dordtse Waard, and Land van Heusden en Altena. |
| Veeziekte in geheel Nederland, met name in Groningen | 1740 - 1760 | Cattle disease in the whole of the Netherlands, in particular Groningen |
| Droogte | 1745 | Drought |
| Brand Delfshaven | 1746 | Fire in Delfshaven |
| Brand Enschede | 1750 | Fire in Enschede |
| Watersnood Rijn, Waal, Merwede, Lek, Maas. | 1757 feb | Floods Rijn, Waal, Merwede, Lek, Maas. |
| Economische crisis | 1763 | Economic crisis |
| Kindersterfte in Enkhuizen | 1767 - 1768 | Infant death in Enkhuizen |
| Runderpest in geheel Nederland, met name in Friesland & Groningen | 1769 | Cattle pest in the whole of the Netherlands, in particular Friesland & Groningen |
| Pokken epidemie Ook rundvee ziekte | 1770 | Smallpox epidemic Also cattle disease |
| Pest in geheel Nederland ('rotkoorts') | 1771 | Pestin the whole of the Netherlands |
| Economische crisis Terugval in visserij en nijverheid, hoge werkloosheid, ontvolking van steden. | 1772 - 1773 | Economic crisis Regression in fishing and industry, high unemployment, depopulation of towns. |
| Epidemie op Overflakkee: 'gal- of kwijlkoorts' | 1774 | Epidemic on Overflakkee (South-Holland isle) |
| Watersnood Noord- & Zuid-Holland (o.a. Delfshaven), Durgerdam, Leerdam, Kampen. | 1775 18 nov. | Floods Noord- & Zuid-Holland (o.o. Delfshaven), Durgerdam, Leerdam, Kampen. |
| Roodvonk in Rotterdam en omgeving. | 1778 - 1779 | Scarlet fever in Rotterdam and surroundings. |
| Dysenterie in Gelderland (Deventer, Harderwijk), Brabant ('s-Hertogenbosch) & Groningen: 'persloop' | 1779 | Dysentery in Gelderland (Deventer, Harderwijk), Brabant ('s-Hertogenbosch) & Groningen |
| Vierde Engelse Zeeoorlog Slag bij de Doggersbank. | 1780 - 1784 | Fourth English Naval War Battle at Doggersbank. |
| Dysenterie in Gelderland (Deventer, Zutphen), Brabant ('s-Hertogenbosch) & Utrecht: 'rode loop' | 1783 | Dysentery in Gelderland (Deventer, Zutphen), Brabant ('s-Hertogenbosch) & Utrecht |
| Overstroming als gevolg van ijsgang op de Rijn & Waal in het Land van Maas en Waal. | 1784 27 feb. | Floods as consequence of ice-drifts on the rivers Rhine & Waal into the Land van Maas en Waal. |
| Dysenterie in Gelderland (Arnhem): 'rode loop' | 1784 | Dysentery in Gelderland (Arnhem) |
| Kinkhoest in Utrecht | 1789 | Whooping cough in Utrecht |
| Franse inval Uitroepen van de Bataafse Republiek (jan. 1795). | 1794 dec. | French invasion Proclamation of the Batavian Republic (jan. 1795). |
| Runderpest op Vlieland | 1785 | Cattle pest on Vlieland (Wadden isle) |
| Runderpest in Drenthe & Land van Maas en Waal, Land van Cuyk | 1796 | Cattle pest in Drenthe & Land van Maas en Waal, Land van Cuyk |
| Pokken epidemie in Rotterdam. | 1797 | Smallpox epidemic in Rotterdam. |
| Miltvuur, met name in schapen | 1797 | Anthrax, in particular on sheep |
| Engels-Russische inval in Noord-Holland. | 1799 | English-Russian invasion in Noord-Holland. |
| Overstroming als gevolg van ijsgang op de rivieren (Nijmegen, Gorinchem, ...). | 1799 | Floods caused by ice-drifts on the rivers (Nijmegen, Gorinchem, ...). |
| Veepest op Walcheren | 1800 | Cattle pest on Walcheren (Zeeland) |
| Pokken in Groningen | 1800 - 1801 | Smallpox in Groningen |
| Buskruitramp Leiden Het exploderen van een met buskruit geladen schuit, liggende in de gracht van het Rapenburg, verwoeste een groot deel van Leidens centrum; 160 doden en 2000 gewonden. | 1807 12 jan. | Gunpowder disaster at Leiden The explosion of a barge loaded with gunpowder, lying in the canal at the Rapenburg, flatened a major part of the city centre; 160 dead and 2000 wounded. |
| Pokken in Groningen | 1808 | Smallpox in Groningen |
| Miltvuur in Gelderland & Brabant | 1808 | Anthrax in Gelderland & Brabant |
| Roodvonk in Nederland | 1808 | Scarlet fever in the Netherlands |
| Overstroming in Zeeland & rivieren (Betuwe, Alblasserwaard) | 1808 | Floods in Zeeland & rivers (Betuwe, Alblasserwaard) |
| 14 & 15 jan. | ||
| Pokken in Amsterdam | 1809 | Smallpox in Amsterdam |
| Franse inlijving Invoering van de Burgerlijke Stand in 1812 (ten behoeve van dienstplicht). Napoleons campagne naar Rusland kostte naar schatting 360.000 man –grotendeels dienstplichtigen uit West-Europa– het leven door ontberingen en ziekten (slechts 10% door gevechtshandelingen). Bij het beleg van Maastricht in 1813/14 overlijden 1557 man aan tyfus. Met het verslaan van Napoleon bij Leipzig is Nederland weer zelfstandig. | 1810 - 1814 | French annexation Introduction of the Civil Registration in 1812 (with the purpose of conscription). Napoleon's campagne against Russia took an estimated 360,000 lives –mostly conscripts from West Europe– due to hardship and illnesses (only 10% by combat action). At the siege of Maastricht in 1813/14 1557 men die due to typhoid. With the defeat of Napoleon at Leipzig the Netherlands became autonomous again. |
| Veepest in Utrecht en Groningen | 1813 - 1814 | Cattle pest in Utrecht en Groningen |
| Tyfus & tetanus in Nederland, Pokken in Breda | 1815 | Typhoid & tetanus in the Netherlands, Smallpox in Breda |
| Hongersnood in heel Europa als gevolg van de uitbarsting van de Tambora (1815, N.I.): 1816 'het jaar zonder zomer'. | 1816 - 1817 | Famine throughout Europe caused by the eruption of the Tambora (1815, Dutch East Indies): 1816 'the year without summer'. |
| Pokken epidemie in Utrecht & Rotterdam. | 1817 - 1818 | Smallpox epidemic in Utrecht & Rotterdam. |
| Overstroming in Gelderland. De Groninger ziekte | 1820 jan. | Floods in Gelderland. |
| Winterkoude, gevolgd door Tuberculose in heel Nederland | 1823 | Severe winter, and subsequent Tuberculosis in the whole of the Netherlands |
| Overstroming (storm) in Friesland, Groningen, Noord-Holland (o.a. bezwijken van de dijk bij Durgerdam), Overijssel, Gelderland, Drente. | 1825 4 feb. | Floods (storm) in Friesland, Groningen, Noord-Holland (e.g. dike collapse at Durgerdam), Overijssel, Gelderland, Drente. |
| Pokken, en andere ziekten met name in Friesland & Groningen | 1826 - 1828 | Smallpox, and other illnesses in particular in Friesland & Groningen |
| Malaria in Groningen. Als gevolg van de overstromingen in 1825 was de omgeving moerassig geworden, en een warme zomer zorgen voor een uitbraak van de Groninger ziekte. | 1829 | Malaria in Groningen. Due to the floods in 1825 the surroundings became rather swamplike, and a hot summer caused an outbreak of the Groninger illness. |
| Belgische Opstand Tiendaagse veldtocht; Frans ingrijpen. In 1839 wordt België erkend door Nederland. | 1830 | Belgian uprising Ten-day campaign; French intervention. Belgium is acknowledged by The Netherlands in 1839. |
| Cholera epidemie in geheel Nederland (Amsterdam, Rotterdam, Delft, Leiden, Scheveningen, Utrecht, Friesland, Groningen stad, Noord-Brabant, Zeeland), pokken in Gouda | 1831 - 1833 | Cholera epidemic in all of Netherlands (Amsterdam, Rotterdam, Delft, Leiden, Scheveningen, Utrecht, Friesland, Groningen town, Noord-Brabant, Zeeland), smallpox in Gouda |
| Roodvonk in Utrecht | 1835 | Scarlet fever in Utrecht |
| Mazelen in Utrecht | 1837 | Measles in Utrecht |
| Pokken in Leiden | 1841 | Smallpox in Leiden |
| Mond en Klauwzeer op veel plaatsen in Nederland | 1839 | Foot and Mouth disease in many places in the Netherlands |
| Hongersnood in geheel Nederland, waarschijnlijk ten gevolge van aardappelziekte en runderpest. | 1845 - 1848 | Famine in the whole of the Netherlands, probably due to potato-blight and cattle-plague. |
| Storm (windhoos) bij Zevenbergen, Zwaluwe | 1845 19 aug. | Storm (whirlwind) near Zevenbergen, Zwaluwe |
| Cholera epidemie in grote delen van Nederland, met name in Rotterdam, Gouda, Groningen, Leeuwarden, Utrecht. Ongeveer 20.000 doden (op een bevolking van 2½ miljoen). | 1848 - 1849 | Cholera epidemic in large parts of the Netherlands, in particular in Rotterdam, Gouda, Groningen, Leeuwarden, Utrecht. About 20,000 deaths (on a population of 2½ million). |
| Overstroming in Noord-Brabant & Gelderland (Maaspolders). | 1850 feb. | Floods in Noord-Brabant & Gelderland (polders of the Maas). |
| Veepest in het gehele land | 1851 - 1852 | Cattle pest all over the country |
| Cholera epidemie met name in Rotterdam, Groningen, Amsterdam. | 1853 - 1855 | Cholera epidemic in particular in Rotterdam, Groningen, Amsterdam. |
| Watersnood (dijkbreuk) Gelderland, Noord-Brabant, Utrecht, Zuid-Holland. | 1855 6 mar. | Floods (dike burst) Gelderland, Noord-Brabant, Utrecht, Zuid-Holland. |
| Tyfus in Groningen | 1856 | Typhoid in Groningen |
| Malaria in Zeeland ('Zeeuwse koorts') | 1857 | Malaria in Zeeland |
| Roodvonk in Zeeland | 1857 - 1859 | Scarlet fever in Zeeland |
| Tyfus & Cholera in Groningen, difterie in Friesland | 1859 | Typhoid & Cholera in Groningen, difteria in Friesland |
| Watersnood (dijkbreuk) Gelderland, Noord-Brabant. | 1861 jan. | Floods (dike burst) Gelderland, Noord-Brabant. |
| Brand in Enschede waarbij de kerkarchieven verloren zijn gegaan. | 1862 7 may | Fire in Enschede which caused the loss of church archives. |
| Tyfus in Leeuwarden | 1863 | Typhoid in Leeuwarden (Friesland) |
| Storm in west Holland Zware schade aan de Scheveningse vissersvloot. | 1863 | Storm in the West of Holland Heavy damage to the Scheveningen fishing fleet. |
| Pokken in Woudsend (Fr) | 1864 - 1865 | Smallpox in Woudsend(Friesland) |
| Runderpest in geheel Nederland | 1865 - 1887 | Cattle pest in the whole of the Netherlands |
| Cholera epidemie in geheel Nederland en met name in Amsterdam, Rotterdam, Maassluis, Dordrecht, Leiden, 's-Gravenhage, Utrecht, Friesland, Groningen, Gelderland. | 1865 -1866 | Cholera epidemic in the whole of the Netherlands and in particular in Amsterdam, Rotterdam, Maassluis, Dordrecht, Leiden, 's-Gravenhage, Utrecht, Friesland, Groningen, Gelderland. |
| Pokkenepidemie In Nederland stierven zo'n 20.000 mensen, de meesten in 1871 (15.787 slachtoffers, voornamelijk kinderen). Omvang mede veroorzaakt door de Frans-Pruisische oorlog. | 1870 - 1873 | Smallpox epidemic In the Netherlands about 20,000 people died, most of them in 1871 (15,787 victimes, mainly children). Extend also caused by the French-Prussian war. |
| Watersnood Ramp bij Nieuwkuijk Land van Heusden en Altena, de Langstraat. | 1880 | Floods Disaster at Nieuwkuijk Land van Heusden en Altena, de Langstraat (area in Noord-Brabant). |
| Storm te Paesens / Moddergat - Vergaan van vissersvloot (83 mensen). | 1883 5/6 mar. | Storm at Paesens / Moddergat - Wreckage of fishing fleet (83 people). |
| Tyfus in Leiden | 1883 | Thyphoid in Leiden |
| Mond en Klauwzeer in Nederland | 1883 | Foot and Mouth disease in the Netherlands |
| Mazelen, roodvonk & difterie in Amsterdam Mazelen in Zeeland | 1884 | Measels, scarlet fever & diphteria in Amsterdam Measels in Zeeland |
| Cholera in Nederland, met name in 's-Gravenhage | 1885 | Cholera in the Netherlands, in particular in 's-Gravenhage |
| Meningitis & Tuberculose in Nederland | 1887 | Meningitis & Tuberculosis in the Netherlands |
| Malaria in Kampen | 1888 | Malaria in Kampen |
| Cholera in 's-Hertogenbosch, difterie in Maastricht | 1892 | Cholera in 's-Hertogenbosch, diphteria in Maastricht |
| Pokken in Rotterdam | 1893 - 1894 | Smallpox in Rotterdam |
| Overstroming in west Holland Zware schade te Schevening. | 1894 | Floods in the West of Holland Heavy damage in Scheveningen. |
| Cholera in Amsterdam | 1894 | Cholera in Amsterdam |
| Tuberculose epidemie in geheel Nederland. | 1887 - 1910 | Tuberculosis epidemic in the whole of the Netherlands. |
| Malaria in noord Nederland (Groningen, Friesland, Noord-Holland), begonnen ±1900 in Groningen | 1905 -1909 | Malaria in northern Netherlands (Groningen, Friesland, Noord-Holland), starting ±1900 in Groningen |
| Watersnood (storm) in Zeeland (en Scheveningen). | 1906 12 mar. | Floods (storm) in Zeeland (and Scheveningen). |
| Cholera in Rotterdam | 1909 | Cholera in Rotterdam |
| Mazelen in Amsterdam | 1910 - 1911 | Measeles in Amsterdam |
| Mond en Klauwzeer in heel Nederland | 1912 - 1917 | Foot and Mouth disease all over the Netherlands |
| Eerste Wereldoorlog Nederland is neutraal, maar heeft te leiden van blokkades. Er komen ook veel vluchtelingen. Tyfus epidemie onder militairen. | 1914 - 1918 | World War I The Netherlands is neutral, but suffers from blockades. Also many refugees enter. Typhoid epidemic among the military. |
| Tyfus in gevangenkamp Wittenberg (bij Garderen) | 1916 | Typhoid in prisoners camp Wittenberg (near Garderen, Gelderland) |
| Zuiderzeevloed (IJsselmeer) Voor 14 januari had het al enkele dagen gestormd, maar op die dag wakkerde storm aan tot ruim 100 km/u. In normale omstandigheden zou dit niet direct aanleiding zijn tot bezorgdheid, maar doordat het water in de Zuiderzee door de storm in de voorafgaande dagen al een hoog peil had bereikt, ontstonden overstromingen. Op veel plaatsen klotste het water over dijken die van binnenuit werden beschadigd en vervolgens niet meer bestand waren tegen de druk van het water uit de Zuiderzee. De getroffen gebieden waren het eiland Marken, een gedeelte van de Gelderse Vallei (Eemnes, Spakenburg, Bunschoten; het water stond ook in de straten van Amersfoort), het hele gebied rond Edam, Purmerend, Broek in Waterland en Durgerdam stond volledig blank. Ook bij de Anna Paulownapolder braken de dijken door. Het aantal slachtoffers van de vloed was beperkt, maar de overstroming vormde aanleiding om te besluiten de Zuiderzeewerken (Afsluitdijk) uit te voeren. | 1916 13 & 14 jan. | Zuiderzee flood (now IJsselmeer) Before January 14th it had already stormed for days, but on that day the storm grew till over 100 km/h. Under normal circumstances this should lead to concern, but as the water in the Zuiderzee already reached a high level due to the storm in the preceding days, it caused flooding. On many places the water splashed over the dikes which inflicted damage on the inner sides and were no langer a match for the pressure of the water in the Zuiderzee. The stricken areas were the isle of Marken, a part of the Gelderse Vallei (Eemnes, Spakenburg, Bunschoten; the water was also in the streets of Amersfoort), the whole area around Edam, Purmerend, Broek in Waterland and Durgerdam was flooded. Also the dikes at the Anna Paulowna polder burst. The number of casualties by the flood was limited, but the flood was the reason to start the Zuiderzee-works (Afsluitdijk). |
| Spaanse griepepidemie In Nederland stierven binnen enkele maanden 27.000 mensen aan de Spaanse griep. De meesten in de maanden oktober (5506), november (16.960) en december (5321) van 1918. Hele gezinnen stierven. In de zomer van 1918 ging een eerste golfje van Spaanse griep door ons land, maar het aantal slachtoffers bleef toen beperkt. Diegenen die in de eerste golf de griep hadden gehad, kregen dat in het najaar niet opnieuw. In het laatste kwartaal waren de provincies Drenthe, Groningen en Overijssel relatief het zwaarst getroffen, met sterftecijfers van 8,5, 5,9 en 5,2 doden per 1000 inwoners. Zuid-Holland had met 3,2 het laagste sterftecijfer van de Spaanse griep. Het cijfer voor geheel Nederland was 4,1 (30.000 doden, voornamelijk twintigers & dertigers). In totaal hebben een half miljard mensen de ziekte opgelopen en stierven tussen de 20 en 40 miljoen mensen aan deze virusziekte. | 1918 - 1920 | Spanish Flu In the Netherlands 27,000 people died of influenza within a few months. Most in the months October (5506), November (16.960) and December (5321) of 1918. Whole families perished. In the summer of 1918 a first wave of influenza had hit our country, but fatalities then remained limited. Those who got influenza in the first wave, didn't get it again in the autumn. In the last quarter the provinces Drenthe, Groningen and Overijssel were hit relatively heavy, with a death rate of 8.5, 5.9 en 5.2 deaths per 1000 inhabitants. Zuid-Holland had the lowest death rate of the influenza epidemic with 3.2. The overall rate for the whole of the Netherlands was 4.1 (30,000 deaths, mainly people in their 20's & 30's). In total about half a billion people got the illness and between 20 and 40 million people died of this virus disease. |
| Malaria in Noord-Holland | 1923 - 1965 | Malaria in Noord-Holland (province) |
| Storm in Zeeland & Noord-Brabant, windhoos te Borculo. | 1925 10 aug. | Storm in Zeeland & Noord-Brabant, tornedo at Borculo. |
| Roodvonk in Voorschoten | 1930 | Scarlet fever in Voorschoten (ZH) |
| Roodvonk in Rotterdam | 1936 | Scarlet fever in Rotterdam |
| Kinderverlamming epidemie in Nederland, in het bijzonder Amsterdam en Nijmegen | 1938-1939 | Poliomyelitis epidemic in the Netherlands, in particular in Amsterdam and Nijmegen |
| Dysenterie in Leiden | 1940 | Dysentery in Leiden |
| Tweede Wereldoorlog bombardement Rotterdam Het centrum maar ook Kralingen verwoest. In de winter van '44/'45 is er Hongersnood in West Nederland (Holland, Utrecht); totaal ongeveer 20.000 slachtoffers. | 1940 - 1945 | Second World War bombing of Rotterdam The centre but also Kralingen was destroyed. In the winter of '44/'45 there was a Famine in the western part of the Netherlands (N&Z-Holland, Utrecht); in total about 20,000 victims. |
| Malaria in Middelburg | 1940 - 1945 | Malaria in Middelburg (Zeeland) |
| Griep in Groningen | 1941 | Influenza in Groningen |
| Malaria in de Noord-Oost Polder | 1942 - 1947 | Malaria in the Noord-Oost polder (now part of Flevoland) |
| Kinderverlamming in Amsterdam | 1943 | Poliomyelitis in Amsterdam |
| Mond en Klauwzeer in heel Nederland | 1943 - 1944 | Foot and Mouth disease all over the Netherlands |
| Tuberculose in heel Nederland | 1946 - 1949 | Tuberculosis all over the Netherlands |
| Watersnoodramp Zeeland (& Zuid-Holland & Noord-Brabant) Lage springvloed, maar een enorme opstuwing door een niet bijzonder zware westerstorm (windkracht 10). Op zeker 90 plaatsen in het zuidwesten van ons land begaven de slecht onderhouden dijken het en voltrok zich de ramp: 1836 mensen vonden de dood en circa 200.000 hectare overstroomde (100.000 evacués). De wanhopige bevolking kreeg zondagmiddag nog een tweede vloed te verwerken, waardoor het water in de polder nog hoger kwam dan 's nachts. Veel mensen die de eerste vloedgolf hadden overleefd verdronken die middag of dreven op daken waarnaar ze gevlucht waren. Zuid Holland had veel geluk: een dreigende dijkbreuk die grote delen onder water zou hebben gezet werd afgewend. Ook de Engelse oostkust kreeg zondag 1 februari te maken met overstromingen en grote schade door de wind. Hierbij verloren 150 Engelsen het leven. Daags tevoren raasde de storm over Schotland, en ook daar was de schade enorm. | 1953 1 feb. | Floods in Zeeland (& Zuid-Holland & Noord-Brabant) A low spring-tide, but an enormous surge by a not particularly heavy western storm (force 10 Bofor). At least at 90 places in the south-west of our country the poorly maintained dikes collapsed and the disaster materialised: 1836 people were killed and about 200,000 hectare was flooded (100,000 evacuees). The desperate population got a second flood to digest on Sunday afternoon when the water level in the polders reached even higher levels than during the night. Many people who had survived the first surge drowned that afternoon or floated on the roofs they had fled to. Zuid Holland was very lucky: a threatening collapse of a dike which would have flooded major parts was averted. Also the English east coast had floods and extensive damage by the wind on Sunday Februari 1st. Here 150 English lost their lives. A day before the storm had raged over Scotland, and the damage there was also considerable. |
| Kinderverlamming in Nederland | 1956 | Poliomyelitis in the Netherlands |
| Meningitis epidemie in Nederland | 1966 | Meningitis epidemic in the Netherlands |
| Kinderverlamming in Staphorst | 1956 | Poliomyelitis in Staphorst |
| Kinderverlamming in Nederland | 1978 | Poliomyelitis in the Netherlands |
| Kinderverlamming in Nederland | 1992 -1993 | Poliomyelitis in the Netherlands |
| Kinkhoest in Nederland
| 1996 -1997 | Whooping cough in the Netherlands
|
| Bronnen: | Sources: | |
| ||
Historische omvang van de Bevolking in Nederlandvan het jaar 1700 tot 2000, in miljoenen |
Historical population size of the Netherlandsfrom the year 1700 till 2000, in millions | |
| In het jaar 2000 woonden er 15,864 miljoen mensen in Nederland (inmiddels méér dan 16 miljoen); in het jaar 1700 was dat slechts 1,794 miljoen mensen in ongeveer het zelfde gebied. | In the year 2000 there were 15.864 million people living in The Netherlands (in the mean time over 16 million); in the year 1700 that was only 1.794 million people in about the same area. | |
Source: Original source no longer reachable; | ||
|
Het is duidelijk dat de bevolking nauwelijks toenam tot 1800, om daarna exponentieel te stijgen. Deze stijging is waarschijnlijk veroorzaakt door de verbeterde hygiënische omstandigheden, zoals aanleg van riolen en drinkwatervoorziening, en door industrialisatie. Er is een lichte afvlakking van de groei na 1980.
Over de periode voor 1700 heb ik weinig kunnen vinden (en helaas geen aantallen). In de 11e eeuw vond er een demografische revolutie plaats. Door verandering van agrarische organisatie ('Drieslagstelsel'), het verder ontginnen van woeste gronden, dijkenbouw, waterlozing, en ontwikkeling van handel (markten), nijverheid en geldeconomie nam de bevolking snel toe, vooral in steden.
In de 12e eeuw onstonden de waterschappen (oudste vorm van democratie in Nederland). |
It is clear that the population size was hardly growing until 1800, to increase exponentially after that. This increase is probably owed to improved hygienic conditions, like the construction of sewers and drinking-water supply, and to industrialisation. There is a slight decrease in growth after 1980.
I haven't been able to find a lot about the period before 1700 (and regrettably no numbers). In the 11th century there was a demographic revolution. Due to the change in agricultural organisation ('Three-field system'), the continuing cultivation of new territories, building of dikes, water drainage, and the development of commerce (markets), industry and monetary economy population increased fast, in particular in towns.
In the 12th century the polder-boards came into being (oldest form of democracy in The Netherlands). | |
Die 2 miljoen mensen in 1800 zijn dus de voorouders van de meeste huidige Nederlanders ! Afgezien van de instroom en uitstroom van immigranten/emigranten (die overigens altijd al bestond), hebben we dus samenvallende kwartierstaten. | So those 2 million people in 1800 are the ancestors of most the current Dutch ! Apart from the influx and outflux of immigrants/emigrants (which happened all the time), we have overlapping genealogies. | |
Gemiddelde Leeftijdvan het jaar 1350 tot 1925 |
Average Agefrom the year 1350 till 1925 | |
| Van de 16.000 personen uit onze database van wie we zowel over het geboortejaar als het sterfjaar beschikken, is de gemiddelde leeftijd per tijdvak uitgerekend. Natuurlijk gaat het hier maar over een fractie van de bevolking, en daarmee zijn deze resultaten niet representatief voor de hele bevolking. Maar indicatief is het wel. | Of the 16,000 individuals from our database of which we have both birth year and death year, we calculated the average age per period. Of course it only reflects a fraction of the population, and these results are not representative for the whole population. But it provides some indications. | |
| ||
|
Het aangegeven tijdvak geeft het geboortejaar waarbij doodgeboren kinderen niet zijn meegeteld. Om voldoende personen per periode te hebben voor een acceptabel gemiddelde is het tijdvak tot 1550 op 50 jaar gesteld, en daarna op 25 jaar.
Opvallend is dat er een terugval is in gemiddelde leeftijden van 1675 tot 1750, en van 1850 tot 1900. En hoewel er van het laatste tijdvak (geboortejaar 1925 tot 1950) nog de nodige personen in leven en dus oud zijn, is al een flinke verhoging van de gemiddelde leeftijd te zien. |
The indicated period reflects the birth year where stillborns were not included. To get sufficient persons per period for an acceptable average age, the period is 50 years up to 1550, and 25 years after that.
Striking is the drop in average age from 1675 till 1750, and from 1850 till 1900. And although from the last period (birth years 1925 till 1950) quite a number of persons is still living and therefore old, already a significant increase in average age can be seen. | |
Pieken in Overlijdensvan het jaar 1725 tot 2000 |
Peaks in Deathsfrom the year 1725 till 2000 | |
| Het aantal sterfgevallen is natuurlijk afhankelijk van het aantal op dat moment levenden (en de fractie daarvan die in onze database zitten). Daarom is het absolute aantal niet zo interessant, maar wel eventuele uitschieters. En die zijn er: 1749, 1811, 1826 en 1827. De piek in 1749 is te verklaren door de volkstelling ("overleden vóór 1749"), en waarschijnlijk speelt in 1811 iets dergelijks. Geen verklaring uit bovenstaande Lijst van Rampen. | The number of deaths depends of course on the number of living at that moment (and the fraction of that we have in our database). Therefore the absolute number is not relevant, but potential outliers are. And we have outliers: 1749, 1811, 1826 and 1827. The peak in 1749 can be be explained by the census ("died before 1749"), and probalby something similar is applicable for 1811 (introduction of the Civic Registration). Not an explanation from the List of Disasters above. | |
| ||